# Kısaca Dünya ile [[Üç cisimliler]] adı verilen medeniyet arasındaki mücadeleyi anlatan [[Bilim Kurgu]] kitap dizisi. [[Dünya geçmişinin hatırlanması]] dizisinin son kitabı. --- # Kavramlar - [[Üç cisimliler]] - [[Üç cisim problemi]] - [[Kılıçtutan]] - [[Duvarabakan]] - [[Caydırma devri]] - [[Caydırıcılık]] - [[Kriz dönemi]] - [[Karanlık Orman]] - [[ışık hızı]] - [[Entropi]] - [[Fotoit]] --- # Karakterler - [[Yun Tianming]] : ötenazi hakkını kullanmak isteyen bir dünyalı - [[Dr Zhang]] Yun'un doktoru - [[Cheng Xin]]: Yun Tianming'in platonik aşık olduğu genç kadın bilim insanı. - [[Thomas Wade]]: Cheng Xin'in çalıştığı uzay ajansındaki patronu - [[Sophon]]: kolektif + sanal zekayı sembolize ettiğini düşündüğüm insan şeklinde bir varlık. - [[AA]]: Cheng Xin'in önce asistanı sonra can dostu - [[Chu Yan]] - [[Guan Yifang]] - [[Şarkıcı]] --- # Düşünceler # Kitap Notları & Hikaye akışı - [[Yang Dong]]: Kitabın başında kısaca yer alan Fizikçi'den yorumlar > - hayat ve dünya çirkinleşebilir ama makro düzeyde her şey uyum içinde ve kendine has bir güzelliğe sahip. > - günlük yaşantı ancak derin gerçekliğin üzerindeki köpük > - sanıyoruz ki dünyanın evrimi coğrafi bir gelişim. ama hayat olmasa bu coğrafi gelişim de farklı yönde olurdu - doğa gerçekten doğal mı? - yani doğal olaylar insan kaynaklı yerleşim tercihlerinden de kaynaklanıyor: Bir yere yerleşince oranın doğasını bozmak anlamında --- ## Dönemler > [!Kriz Dönemi] > > Dünya ve Üç cisimliler arasında, tarafların kendi açılarından tehditleri anlamaya çalıştıkları belirsizlikler içinde geçen dönem > [!Caydırma Dönemi] > Tarafların birbirleri üzerinde eşit tehdit unsuru oluşturdukları yani hayatta kalabilmek için birbirlerine saldırmamayı tercih ettikleri stabil bir dönem. Bu dönemin son anlarında Üç cisimliler Dünya'nın zayıf bir anını yakalayıp kendi tehditlerini hayata geçiriyor ve Dünya'yı ele geçiriyor. > [!Yayın Dönemi] > Zayıf düşen Dünya da bu duruma rağmen beklenmedik bir yol bulup kendi tehdidini hayata geçiriyor ve Üç cisimliler dünyaya oranla daha büyük zarar görüyor > [!Sığınak Dönemi] > Dünya'lıların kendi gezegenleri dışında yarattıkları sığınaklarda yaşadıkları dönem > [!Galaksi Dönemi] > Karanlık orman saldırısı sonrası dönem --- ## Yun Tianming, Cheng Xin, Thomas Wade - [[Yun Tianming]] - [[Dr. Zhang]] - [[Yun Tianming]]in doktoru - ötenazi yasası - Lao Li bu yasadan faydalanarak ötenazi hakkını kullanıyor - çocuklarına daha fazla yük olmamak için - [[Yun Tianming]] de ötenazi hakkını kullanmaya karar veriyor - [[Cheng Xin]] tianming'in ilk aşkı. onu sık sık düşüünyor - Eski bir dostu [[Yun Tianming]]e yüklü bir para bırakıyor. o da bu parayla eski aşkına bir yıldız almaya karar veriyor --- - [[Yun Tianming]] aşık olduğu [[Cheng Xin]]e yıldız alıp ötenazi yapmaya çalışıyor ama ötenazi mekanizmasının doğrulama aşamalarının son adımında vaz geçiyor - Bu noktada [[Cheng Xin]] nasılsa yanında (izleyici mi?..) ve diyor ki *bu yasa senin için çıkarıldı* --- - [[Kriz yılları]] denen 4 yıllık bir donemin basina dönüyoruz ve [[Cheng Xin]]in hikayesine odaklanıyoruz - Bilim insanı olan Xin'in çalıştığı yere girişi ve orada [[Üç cisimliler]] denen ırka karşı yapılan plana nasıl dahil olduğunu görüyoruz. - [[Thomas Wade]], [[Cheng Xin]]'in patronu. - [[Cheng Xin]] dünyadan çok uzak bir noktaya bir uzay gemisi yollama projesi üretiyor: [[Merdiven projesi]]. Bunun için dünyada varolan nükleer silahları kullanıyor. Bu silahlar geminin yörüngesine yerleştirilecek ve tam gemi geçerken patlarilacak bu sayede oluşan itici güç geminin yelkenini dolduracak ve gemi ışık hızının %1'ini aşarak gitmesi gereken yere zamaninda varacak. Plan aşağı yukarı bu şekilde. - Planın bir parçası da gönderecekleri kişinin bir casus olması. Bu anlamda kişinin de yolculuk boyunca yaşlanmaması için [[hibernasyon]] denen bir yaklaşım kullanıyor; bir nevi bitkisel hayata sokuyorlar adamı - Bu da bir anlamda [[zamanda yolculuk]] gibi birşey zira zaman geçecek ama adam yaşlanmayacak... - "Zamanın dışında bir geçmiş'ten bir alıntı" (sf90)'dan bir bölüm: - geleceğin geçmişten daha güzel olacağı düşüncesi nispeten yeni bir durum: Ortaçağ Avrupa'sı Roma döneminden daha fakir ve entelektüel olarak da daha geriydi. Çin'de de benzer durum vardı ## [[Cixin Liu]] okurken [[Ursula Le Guin|Ursula]]'dan farklı bir duygu var - çok daha teknik, daha detaylı. Ama daha az duygulu, daha az metaforlu. Daha az anlamlı diyebilir miyim? Emin değilim ama muhtemelen öyle - [[Cheng Xin]], [[Yun Tianming]]in uzay görevini kabul etmesini, daha önce kendisine sorulan [[anneni geneleve satar mısın?]] sorusuna benzetiyor: inandığı amaç uğruna her şeyi yapmak gibi bir şey kast ediliyor - Hibernasyon şansını kullanma ihtimalini elinden almış mı oldu şimdi? - Vücuttan bağımsız bir beyin ne şekilde davranır? (Yun Tianming'in beyninin uzaya yollanması bağlamında sorgu...) ## Üç cisimliler (trisolar'lar) nasıl yaratıklar ? - [[Trisolaris]], aptly named for having three suns, is a planet located four light-years away from Earth. - Because each of the planet’s suns has its own gravity, their different gravitational forces repel and attract each other, giving the planet an irregular orbit around the suns and creating periods of extreme heat and cold known as Chaotic Eras. In order to adapt to these unbearable conditions, the residents of Trisolaris (known as [[Trisolarans]]) have evolved the ability to dehydrate and rehydrate their bodies. - Humans don’t know much about life on Trisolaris, though it is clear that the society is ruled by a single leader known as the princeps. Unlike humans on Earth, the Trisolarans do not prize art, democracy, or emotion. The most valued traits on Trisolaris are “calmness and numbness,” because those are the traits best adapted to survival. The Trisolaran religion is centered on a giant pendulum monument at the planet’s capital. - Trisolaris Quotes in The Three-Body Problem > The The Three-Body Problem quotes below are all either spoken by Trisolaris or refer to Trisolaris. For each quote, you can also see the other terms and themes related to it (each theme is indicated by its own dot and icon, like this one: Technology, Progress, and Destruction Theme Icon). > > Chapter 18 Quotes > “What is your impression of the Aztecs?” > “Dark and bloody,” the author said. “Blood-drenched pyramids lit by insidious fire seen through dark forests. Those are my impressions.” > The philosopher nodded. “Very good. Then try to imagine: if the Spanish conquistadors did not intervene, what would have been the influence of that civilization on human history?” > “You are calling black white and white black,” the software company vice president said. “The Conquistadors who invaded the Americas were nothing more than murderers and robbers.” > “Even so, at least they prevented the Aztecs from developing without bound, turning the Americas into a bloody, dark great empire. Then civilization as we know it wouldn't have appeared in the Americas, and democracy wouldn't have thrived until much later. Indeed, maybe they wouldn't have appeared at all. This is the key to the question: no matter what the Trisolarans are like, their arrival would be good news for the terminally ill human race.” ## Yun Tianming uzaya gidiyor - [[Yun Tianming]] merdiven projesi kapsamında uzaya yollandı, ışık hızının %1'ine de ulaştı ama bir kaza oldu ve yörüngeden çıktı. Yine de proje kısmen başarılı sayıldı. - [[Cheng Xin]] ise proje amacına ulaşmasa da uyutularak geleceğe yollandı - gelecekte birilerine neyi neden yapıldığını anlatmak gibi bir görev verildi ona... sanırım... --- ## Caydırma dönemi nedir? - [[Caydırma devri]] diye bir dönemden bahsediliyor sık sık - Tunç Çağı adlı bir uzay gemisi üç cisimlilere ulaşmak için yola çıkmış ama ulaşamadan dünyadan gelen bir çağrı ile geri dönmüş. - Döner dönmez de gemi mürettebatı ihanetten tutuklanmış... tam olarak anlam veremiyorum bu gelişmelere - Chatgpt yorumu: - In "Death's End" by Cixin Liu, the Bronze Age trial is a significant plot element where Cheng Xin, the protagonist, is given the responsibility of deciding the fate of humanity. This trial involves a cosmic-scale decision that spans civilizations and eras, symbolizing the weight of moral choices and the consequences of advanced technological development. The Bronze Age trial is a pivotal moment in the novel, reflecting the author's exploration of ethical dilemmas and the impact of human decisions on a grand scale. - In "Death's End," the Bronze Age Spaceship is a metaphorical concept used to describe the level of technological advancement that a civilization has achieved in the cosmic era. The idea is introduced during the Bronze Age trial, where the protagonist Cheng Xin is faced with deciding the fate of civilizations at different technological stages. The Bronze Age Spaceship represents a level of technology comparable to what Earth had during the Bronze Age, serving as a benchmark to assess a civilization's progress in the broader context of the novel's cosmic themes. - ==II. Kısım'dan itibaren metaforik bir akışa girdi roman: sanki ahlaki seçimler sorgulanıyor (Tunç Çağı gemisinin mürettebat sorgusu mesela)== - ceza alıyorlar... ## Merdiven programı başarılı olmayınca... - Merdiven programı başarısız olunca [[Cheng Xin]] kendini hibernasyonla uyutuyor. [[Yun Tianming]]in beyni de uzay boşluğunda kaybolup gidiyor - 264 yil sonra [[Cheng Xin]] hibernasyondan uyanıyor. Nedeni: o devirde gezegenlerin kıymetlenmesi ve birleşmiş milletlerin Xin'in gezegeni + uykularını ondan geri satın almak istemesi. Xin gezegeni satmıyor ama uyduları satıyor. Gezegeni kesfeden bilim insanı [[AA]]yi yanına asistan olarak alıyor > yaşadığımız zamanda vicdan ve görev bilinci ideal görülmüyor. Toplumsal baskıdan doğan kişilik bozukluğu adında ruhsal bir hastalığın işareti olarak görünüyorlar. - [[Caydırma Dönemi]]: anladığım kadarıyla [[üç cisimliller]]le dünya arasındaki barış dönemine neden olan dönem (?) - [[Caydırma Dönemi]] başında çoğu ağır sanayi yörüngeye taşınmış ve dünyanın ekolojisi toparlamış; artık sanayi devrimi öncesi gibi - Populasyondaki düşüş ve gıdanın endustriyellesmesiyla ekilebilir alanlar yeniden doğanın parçası olmuş - [[Thomas Wade]] [[Cheng Xin]]i öldürmeye çalışıyor. Anlaşılıyor ki Vladimov'u da o öldürmüş. Nedeni: [[Kılıçtutan]] olmak istemesi - Reflection culture - [[Trisolarans]] tarafından dünya için üretilen sanat eserleri. Bunlar yavaş yavaş dünyanın kendi sanat eserlerinin yerini almaya başlıyor --- - evrenin sürekli büyüyor olma hali ve [[ışık hızı]]nın bu büyüme hızından yavaş olması nedeniyle evrenin bir ucundan başlaması halinde diğer ucuna hiç bir zaman ulaşamayacağı fikri - hiçbir bilgi ya da harekete geçirme kuvvetinin evrenin bir ucundan diğerine gitme imkanı yok - [[Guan Yifang]] ## Cheng Xin kılıçtutan olunca... - [[Cheng Xin]], [[Kılıçtutan]] olduğu anda [[Üç cisimliler]] saldırıya geçtiler ve dünyada büyük hasara yol açtılar. - [[Cheng Xin]] saldırının farkına vardıktan sonra geçen 10 dk boyunca neden [[kütle çekimsel dalga yayını]] silahını (yani [[Caydırıcılık]] unsurunu) devreye sokmamıştı? - "Dünyanın milyonlarca yıllık tarihini silmeyi göze alamadığı için butonu elinden attı" şeklinde bir ifade var kitapta ## Üç cisim kontrolü - Üç cisimliler kendilerine karşı tehdidin büyük kısmını (kütleçekimsel dalga yayın cihazlarından dünyada yerleşik olanları) devre dışı bıraktıktan sonra [[Sofon]]'un varlığıyla gezegeni ele geçiriyor. - Dünyalılara iki seçenek tanınıyor: Ya Avustralya'ya ya da Mars üzerindeki özel bir yerleşleye yerleşecekler ve kısıtlı haklarla yarı hapi bir hayat yaşayacaklar. - Bu süreç dünya zamanı ile 2 yıl civarı sürüyor. ## Caydırma tehdidinin hayata geçmesi: Uzay gemisi *Yerçekimi* kütleçekimsel dalga yayınını aktive ediyor - [[mavi uzay]], [[yercekimi]] gemisini ele geçiriyor ve genç kaptan [[Chu Yan]] her iki gemi murettebatiyla yaptığı oylama sonucu [[Caydırıcılık]] tehdinini aktive ediyor. - Bu her iki dunyanin da potansiyel olarak sonu demek - Chu yan'a göre bunun amacı dunyalilara son bir şans daha vermek (dünyanın üç cisimliler tarafından ele geçirildiğini varsayıyor) - Caydrıma tehdidi aktive edilince [[Üç cisimliler]] dünyayı işgal çabasından vazgeçiyor ve onları serbest bırakıyor. - Dünya bu aksiyonun farkına iki yıl sonra varıyor (sanıyorum zaman farkından dolayı). ## Dördüncü boyut konusu - [[uzayın dördüncü boyutu]] mavi uzay gemisinde deneyimleniyor (komutan [[Chu Yan]] deneyimliyor ve diğerlerine anlatıyor) - Üç boyutlu dünyayının kısıtlı kaldığı birçok konuda ileri seviye bir varlık içeren boyut - yerçekimi gemisi bu sayede Üç cisimlilerin damlacık gemilerini etkisiz hale getirebiliyorlar - Üçuncu boyutta her şey kısıtlı kalıyor, damlacık gemileri dördüncü boyuttan gelen saldırıya Yanıt veremiyor ## Halka - ölmekte olan bir medeniyeti temsil eden bir varlık. dördüncü boyutla ortaya çıkıyor ## [[Karanlık orman teorisi]] - evrende birden fazla medeniyet olduğunu ama bunların hayatta kalma temel amaçları nedeniyle birbirleriyle etkileşime geçmeden varlıklarını sürdürdükleri teorisi ## Caydırmanın sonu, yayın döneminin başlaması - yerçekimi uzay gemisinde kalan kütleçekimsel dalga yayın aktive edilince hem Üç cisim hem de dünya güneş sistemlerinin yeri ortaya çıkınca [[Karanlık orman teorisi]] teorisindeki temel argüman bağlamındaki "avlanma" riski hayata geçiyor. - İlk olarak [[Üç cisimliler]] bu tehditten ilk zarar gören taraf oluyor: Güneşlerinden biri bir fotoit ile vuruluyor. Üç cisim sistemi dağılıyor, geriye sadece uzayda olan filolar ve dunyadaki sofon kalıyor - Sofon Cheng Xin ve Luo ji ile yaptığı ilk çay seremonisinde dünyanın zararsızlık (biz zararlı degiliz bizi avlamayin mesajı veren) yayını yapmasının mümkün olduğunu söylüyor. Dünya bu konuda epey uğraşıyor; net bir sonuc alınamıyor. - ikinci çay seremonisinde ise Sofon [[Yun Tianming]]in hayatta olduğunu ve [[Cheng Xin]]ise görmek istediğini söylüyor. - Cheng ve Yun kontrollü ortamda buluşuyorlar ve Yun şifreli şekilde insanlığa yardımcı olacak 3 masal anlatıyor. ## Tianming'in masalları - [[Yun Tianming]] Üç masal anlatarak insanlığa mesaj vermeye çalışıyor - Sembolik unsurlar: insanların resimleri, perspektif kurallarının ihlali, açlık balıkları, açlık balıklarını rahatlatarak saldırmalarını önleyen sabun, dönen şemsiye vs - masalların metaforik anlamı yavaş yavaş çözülüyor. Bu durum cheng xin'i duygulandırıyor: üç yüzyıl önce ona bir yıldız hediye etmişti şimdi ise insanlığa umut oluyor... - Kitabın bir çok bölümü [[Zamanın dışında bir gelecek]]ten alıntı başlığı ile başlıyor. Bunun anlamı Cheng Xin'in yazdığı bu kitaptan alıntılar yapılıyor olması - e=MC2 kavramını ilk defa anlıyorum: [[Fotoit]] adını verdikleri partikül ışık hızına çok yakın seyrederek (ve bu sayede kütlesi katlanarak artması sayesinde) gezegen ve güneşleri bir kurşun gibi delip geçiyor ve onları yok oluşa sürüklüyor. Yani hızla beraber kütle ve ağırlık artıyor. [[Karanlık Orman]] içindeki tehdit bu şekilde hayat buluyor. ## Dünya saldırıyı beklerken - üç cisimlilerin sisteminin yok olmasından sonra Dünya da aynı akibeti ne zaman yaşayacağı üzerine düşünürken bir yandan da alternatif planlar yaparak hazırlık yapmaya gayret ediyor. Örn: - Kara Alan planı - ışık hızının yavaşlatilmasi üzerine bir plan - sığınak projesi > Uzay insanlığın kötü yanını ayyuka çıkaran çarpık bir ayna gibiydi. > - İnsanlar uzayda kaybolduklarinda totaliter düzene geçmeleri sadece beş dakika sürüyor (Tunç Çağı savunucularindan Sebastien Schenider'ın dile getirdiği düşünce) > - İnsanlık evinin kapısını açan ve dışarıya göz ucuyla bakan bir çocuktu. Sonsuz gece onu o kadar korkutmuştu ki geniş ve saf karanlık karşısında titremekten ve kapıyı sıkıca kapatmaktan başka çare görememişti. ## Yanlış alarm İnsanlık bir karanlık orman saldırısına hazırlanma aşamasında ve hangi senaryo ile devam edeceğini tartışırken bir fotoid saldırısına uyarısı geliyor. Panik ve kaos yaşanıyor, birçok insan bu karışıklıkta ölüyor. ## Wade'in teklifi Ne yapacağını pek bilemediği bu ortamda [[Thomas Wade]] Cheng Xin'e bir teklif yapıyor: "İnsanlık için doğru adımlar atmak için gerekli kaynağa sahipsin ama iraden yok. Tüm kaynaklarını bana ver, ben yapayım gerekeni.." [[Cheng Xin]] teklifi kabul edip hibernasyona girmeye karar verir ama bir şartla: insanlığın varolması tehlikeye atan bir an gelirse beni uyandiracaksın ve kritik karar bana ait olacak. Wade pek istemese de bu şartı kabul ediyor ve Hale Grup'un başına geçiyor, Xin de hibersayona giriyor. Yaklaşık 60 yıl sonra Xin hibernasyonda uyanıyor (sığınak dünyası- kitabın 4. kısmı) ## Sığınak dünyası Dünya Jüpiter yörüngesinde uzay şehirlerine taşınmış. Xin bu dünyaya uyanıyor ve tahmininden çok daha olumlu, sakin, mutlu bir hayat süren bir toplumla karşılaşıyor: > Cheng Xin insanı boğan aşırı bilgi çağının bittiğinin farkına varmıştı; görünüşe göre bu dünyada bilgi sınırlı ve doğrulandı. Peki bunun sebebi sığınak dünyasının siyasi ve ekonomik sistemleri olabilir miydi? Sığınak devrinin temel unsuru [[Uzay şehri|uzay şehirleri]]. Bunlar gölgesine sığınılacak olan gezegenlerin yörüngesine yerleşmiş devasa şehirler. Daha çok Jupiter'in adı geçiyor. Bu devirde Cheng Xin'den Hale Grup'u devir alan [[Thomas Wade]] de Hale uzay sehrini inşa etmiş ve burada ışık hızında seyahat edecek gemiyi yapmaya çalışıyor. Federasyona göre bu bir suç onlar wade'i durdurmaya çalışıyor. Bu süreçte Cheng Xin federasyondan yana tavır alıyor ve Xin'in talebiyle silah bırakan Thomas Wade ve ekibi Hale grup'u Federasyona teslim ediyor. Federasyon Wade'i savaş suçları vb nedenlerle yargılayıp ölüme mahkum ediyor ve ==Wade idam ediliyor== ==Bunun anlamı ne? Madem Wade'in amacına ulaşmasına izin vermeyecekti neden Cheng Xin hale grubun kontrolünü ona verdi?== ## Bölüm 5 [[Entropi]] Artmış düzen azalmış bir dünya. [[Şarkıcı]] İsimli bir karakter bu yeni dünya düzenini tarif ediyor. ==Bu bölümü anlamakta zorlanıyorum!== - ChatGPT ile sohbetim: - > Tell me about the context of section 5 of death's end by cixin liu - ChatGPT - Section 5 of "Death's End" by Cixin Liu is set within the broader context of the novel, which is the concluding book in Liu's Remembrance of Earth's Past trilogy. This section deals with the aftermath of humanity's encounter with the Trisolarans and the unfolding consequences of their interactions. - Throughout the novel, humanity faces existential threats from advanced civilizations, including the Trisolarans. Section 5 likely delves into the repercussions of these conflicts, exploring themes such as the nature of survival, the consequences of technological advancement, and the limits of human understanding. - Given the complexity and depth of Liu's writing, Section 5 likely provides significant insights into the philosophical and ethical dilemmas faced by characters as they navigate the challenges presented by the unfolding events in the narrative. - You - What is the role of character called singer in this context? What is he/she talking about at the beginning of the section? - ChatGPT - In "Death's End" by Cixin Liu, Singer is a pivotal character who plays a significant role in shaping the narrative. Singer is a consciousness within the space-time curvatures known as the Sophons, created by the Trisolarans. Singer's role is multifaceted, serving as a mediator between humanity and the Trisolarans and providing insights into the advanced technology and concepts introduced in the story. - At the beginning of Section 5, Singer may be discussing various topics related to the unfolding events in the novel. Given Singer's unique perspective and access to information, they could be providing commentary on the consequences of humanity's actions, the strategies employed by different factions, or the existential threats facing both humanity and the Trisolarans. - Singer's discourse at the beginning of the section likely offers readers crucial insights into the broader themes and conflicts explored in "Death's End," shedding light on the complexities of the narrative and the moral and philosophical questions raised by the events unfolding in the story. - You - How about coordinates he is referring to? - ChatGPT - In "Death's End," Singer often refers to coordinates in the context of space-time and the navigation of cosmic phenomena. These coordinates could represent specific points in space-time, used for navigation or communication between different entities within the narrative. Singer's discussion of coordinates may involve topics such as the location of celestial bodies, the trajectory of spaceships, or the positioning of various objects or phenomena relevant to the plot. - These coordinates serve as a mechanism for characters to navigate the vastness of space and understand their place within the universe, reflecting the advanced technological and scientific concepts explored in the novel. Singer's references to coordinates help to ground the narrative in the context of space exploration and the exploration of cosmic phenomena, adding depth to the story's setting and contributing to its immersive world-building. - Sanki Üç Cisimlilerin saldırısında sonraki Yayın Dönemi ve sonrasında üç cisim dünyasının yok edilmesi dönemini dışarıdan bakan bir gözle anlatıyor... Gizlenme, Temizlenme vb tabirler var, anlamak kolay değil. - Temizlenmeyi bir gezegenin yok olması gibi konumlamışlar sanki...